Krystyna Siesicka "Fotoplastykon"

Autor: Krystyna Siesicka
Tytuł: "Fotoplastykon"
Ilustrował: Jarosław Krawczyk
Wydawnictwo: Siedmioróg
Miejsce i rok wydania: Wrocław, 1990
Liczba stron: 160
Wiek czytelnika: od 12 lat

Jak dobrze brać udział w takim wyzwaniu, które każe ci sięgnąć na nowo do przeczytanych już książek! Dzięki drugiej edycji "Odnajdź w sobie dziecko" wypożyczyłam z biblioteki książkę Siesickiej.
W owych czasach (lata osiemdziesiąte XX wieku) czytało się Siesicką, Nowacką, Musierowicz. Odnoszę wrażenie, że więcej było wtedy powieści pisanych przez polskie pisarki dla dziewcząt. Takich powieści o dojrzewaniu, pierwszych miłościach, zauroczeniach i rozterkach.

"Fotoplastykon" jest opowiedziany z perspektywy maturzystki Jany - starszej siostry, która po wypadku leży w łóżku i zaczyna dostrzegać koloryt życia swojego najbliższego otoczenia - rodzeństwa i rodziców. Młodsze, rodzeństwo-bliźniki Agata i Jasiek, to piętnastolatkowie, mają swoje problemy, szalone pomysły, rozterki, przemyślenia, marzenia. Jest to czas, kiedy starsza siostra, zbliża się do nich, staje się ich powierniczką i przewodniczką, ale czasem też oznaką "dojrzałości", co znaczy, że nie myśli tak jak młodsi, i w ich przekonaniu jest przeciwko nim.

W "Fotoplastykonie", wydanym po raz pierwszy w 1969 roku, mamy ślad czasów, w których została ta książka napisana: spotykamy członka podstawowej organizacji partyjnej, słyszymy o pracach społecznych, wychowaniu obywatelskim, wspomina się o książeczce mieszkaniowej. Ale to tylko wzmianki. Dużo ciekawszy jest opis dojrzewania nastolatków, ich sposobu myślenia o tym, jak to będzie gdy się już będzie dorosłym, przeżywania zakochań, myślenia o przyszłości.

Sama znalazłam w nim część siebie i przypomniałam sobie swoje własne rozemocjonowane dyskusje. To we fragmencie, jak Agata z Jaśkiem buntowali się przeciwko temu, że rodzice założyli im książeczki mieszkaniowe aby ułatwić start w dorosłe życie. Prowadziłam dokładnie takie same rozmowy z moimi rodzicami, uwierzcie mi:

"Zapadła cisza. Wiedziałam, że tata czeka na wybuch radości za strony Agaty i Jaśka, podobny do tego, którym ja dziękowałam mu za to wieloletnie ciułanie grosza do grosza. Ale oni milczeli. Wreszcie odezwała się Agata:
- Przykro mi bardzo, ale ten pomysł nie jest dobry, tato...
- Dlaczego?! - zawołał tata zaskoczony. - Co ci się w nim nie podoba?
- Prawdę mówiąc, wszystko. A już najbardziej nie podoba mi się to zagospodarowanie. Ja chcę zaczynać od niczego.
- Czyś ty się chociaż przez chwilę zastanowiła nad tym, co mówisz? - zapytała mama. - My zaczynaliśmy właśnie od niczego i opowiadałam ci nieraz, jak bardzo musieliśmy się męczyć.
- Chętnie bym się męczyła - oświadczyła Agata twardo. - Nie wiem, dlaczego mam przywiązywać wagę akurat do tych opowiadań mamy, w których mówi o waszej strasznej męce, a nie do tych, w których z rozrzewnieniem przypomina sobie, ile radości przeżywaliście wtedy, kiedy jadaliście na obiad nie okraszone ziemniaki, a na kolację suchy chleb z rzodkiewką, czy coś w tym rodzaju... - powiedziała nadąsana.
- Agata ma rację - wtrącił nagle Jasiek. - Powinniście się zdecydować w końcu, czy byliście wtedy szczęśliwi, czy nieszczęśliwi. Ja myślę, że byliście wtedy szczęśliwi, i dlatego mnie też nie odpowiada pomysł z mieszkaniem, bo niby dlaczego i ja nie mam być szczęśliwy?
- Nie słuchaj tego, co oni opowiadają! - krzyknęła mama. Był to okrzyk skierowany do taty. - Mówią brednie, tylko po to, żeby mleć językami! Są zawsze ze wszystkiego niezadowoleni! Dla zasady!
- Wcale nie! - oburzyła się Agata i byłam pewna, że zbliża się chwila, kiedy moja siostra wyląduje w łazience. - Właśnie, że jest zupełnie inaczej niż mama mówi! Dorośli uważają, że my jesteśmy takim niewydarzonym pokoleniem dlatego, że przyszliśmy na gotowe, prawda? Ale nikt inny, tylko dorośli podtykają nam wszystko pod nos i chcą ułatwić każdy krok!
- Ona ma rację - znowu wtrącił Jasiek grobowym głosem. - Nam się przyda większy stopień trudności.
- Jaki stopień trudności, co ty pleciesz? Tak jakbyś nie mówił o życiu, tylko o wspinaczce - oburzył się tata. - Już ty ze swoją rozrzutnością nigdy nie zdobyłbyś mieszkania. Nie wierzę, żebyś kiedykolwiek zdołał uskładać więcej niż pięćdziesiąt złotych!
- A jeżeli uważasz, że jest ci potrzebny większy stopień trudności, to bądź uprzejmy załatwiać codzienne zakupy. To, co taszczę w siatce, wracając z pracy, waży przeciętnie pięć kilogramów! - powiedziała mama ostro.
- Ja nie mówię o siatce - mruknął Jasiek - tylko o mieszkaniu.
I w ten sposób on pierwszy wyleciał do łazienki, a Agata została sama na placu boju."

Książkę bardzo dobrze się czyta, a problemy dorastających dzieci, w moim mniemaniu, choć czasy się zmieniły, pozostały te same.
No chyba, że nowe pokolenie jest bardziej merkantylnie nastawione do życia, a mniej ideologicznie? Nie wiem, nie mam kontaktu z młodzieżą w tym wieku.

Recenzja bierze udział w następujących wyzwaniach:

- "Odnajdź w sobie dziecko" u Magalenardo;

- "W 200 książek dookoła świata" u Edyty (kraj autora - Polska).